Co to jest Metoda Tomatisa®?

Metoda Tomatisa® jest to cykliczne, coraz intensywniejsze aktywizowanie struktury mózgowej zwanej korą przedczołową, a tym samym usprawnianie szeregu funkcji za jakie ona odpowiada. Dzieje się to poprzez trening uwagi słuchowej polegający na rozćwiczeniu naprzemiennego działania mięśnia strzemiączkowego oraz mięśnia napinacza błony bębenkowej w różnych pasmach częstotliwości. W Metodzie Tomatisa® wykorzystuje się specjalne urządzenie zwane „Uchem Elektronicznym”, które dzięki zastosowaniu Efektu Bramkowania Elektronicznego ciągle dźwiękowo zaskakuje nasze ucho. Urządzenie to jest podłączone do słuchawek, które przekazują dźwięki w specjalny sposób – przez przewodnictwo powietrzne (podobnie jak inne słuchawki) oraz przez kości czaszki (przewodnictwo kostne). Co kilka sekund nasz mózg odbiera zmiany melodyczne, które zmuszają go do zwrócenia na nie uwagi. Dzięki zastosowaniu dwóch rodzajów przewodnictwa, mózg ma możliwość przygotowania się do zmiany jaka zajdzie w materiale muzycznym. Najpierw dochodzi do niej w przewodnictwie kostnym, a później w powietrznym. Czas zachodzenia tych zmian, który w miarę terapii ulega skracaniu, pozwala mózgowi wykształcić prawidłową umiejętność słuchania jako aktu woli i ukierunkowanej uwagi. Informacje zmysłowe, które napływają do nas z wewnątrz (przypadkowe myśli, niekontrolowane uczucia i pragnienia) oraz środowiska zewnętrznego nie będą już w takiej samej mierze angażować naszej uwagi. W zamian za to, bodźce docierające do mózgu zaczną być przez nas selekcjonowane, a nasza uwaga kierowana na to co istotne w danej chwili. Mózg zamiast biernie odbierać (słyszeć) zacznie aktywnie zarządzać uwagą (słuchać). Wyćwiczenie mechanizmu uwagi słuchowej lub jego brak, wpływa na całokształt funkcjonowania człowieka we wszystkich obszarach rozwoju: językowym, emocjonalnym, społecznym, poznawczym i motorycznym.

W jaki sposób Metoda Tomatisa® wpływa na sprawności językowe?

Po pierwsze

Metoda Tomatisa® silnie aktywizuje cały obszar kory przedczołowej, a po jej lewej stronie znajduje się bardzo ważny ośrodek mowy zwany „Ośrodkiem Broci” (Broki), struktura mózgu odpowiadająca za:

• generowanie ruchów narządów mowy i ich kontrolę,

• umiejętność łączenia głosek w sylaby i sylab w wyrazy,

• umiejętność ubierania w słowa (werbalizacji) swoich myśli i intencji,

• różnorodność i bogactwo używanego słownictwa podczas wypowiadania się, płynność wypowiedzi,

• opanowanie reguł gramatycznych języka (fleksji i składni),

• formułowanie zrozumiałych, logicznych i prawidłowych gramatycznie dłuższych wypowiedzi słownych i pisemnych,

• regulację tonu (wysoki-niski), pewność głosu,

• rytm i precyzję artykulacyjną wypowiedzi

Prawa strona odpowiedzialna jest natomiast za odbiór emocjonalnych aspektów języka:

• całościowe rozumienie treści słyszanego tekstu, wyciąganie wniosku i płynącego morału,

• rozumienie metafor,

• rozumienie żartów,

• rozumienie wypowiedzi w danym kontekście sytuacyjnym,

• przewidywanie dalszej treści wypowiedzi,

• rozumienie roli akcentu i intonacji w wypowiedziach

Metoda Tomatisa® zatem usprawnia wszystkie powyższe aspekty języka dzięki treningowi mechanizmu uwagi słuchowej aktywizującemu cały obszar kory przedczołowej mózgu.

Po drugie

Podczas terapii Metodą Tomatisa® używa się różnorodnego materiału muzycznego poddanego specjalnej obróbce. Pewna jego część jest wzbogacona, a inna przefiltrowana przez konkretne pasma częstotliwości charakterystyczne dla odbioru dźwięków mowy. Dzięki temu, że Efekt Bramkowania Elektronicznego (zaskakiwania mózgu poprzez nagłe zmiany melodyczne) zachodzi w poszczególnych pasmach częstotliwości, ucho i mózg jest w stanie nauczyć się rozróżniać spółgłoski podobnie brzmiące, np. P-B-M, T-D-N, M-N, K-T, F-S, W-Z, Ś-S-SZ, Ć-C-CZ, Ź-Z-Ż, DŹ-DZ-DŻ, J-L-R, a także samogłoski A-O, A-E, U-O, I-Y.

I zgodnie z poniżej cytowanymi Prawami Tomatisa dochodzi do trwałej poprawy jakości głosu oraz precyzji i wyrazistości artykulacyjnej.

1. Głos zawiera jedynie te częstotliwości, które jest w stanie odebrać nasz narząd słuchu.

2. Modyfikacja sposobu słuchania powoduje natychmiastowe i nieświadome zmiany w głosie.

3. Głos może ulec stałym zmianom dzięki stymulacji dźwiękowej utrzymywanej przez określony czas.

Po trzecie

W Metodzie Tomatisa® bardzo ważnym elementem terapii jest trening z wykorzystaniem mikrofonu. Nazywamy go treningiem słuchowego sprzężenia zwrotnego, fazą aktywną terapii. Podczas niej, terapeuta wykonuje z podopiecznym ćwiczenia powtarzania lub czytania. Mają one na celu zdynamizowanie pracy ośrodkowego układu nerwowego za pomocą głosu podopiecznego i poprawę jego autokontroli, precyzji i wyrazistości artykulacyjnej, uaktywnienie struktur mózgowych odpowiadających za realizację wypowiedzi i koncentrację uwagi.

Po czwarte

Niektórzy podopieczni (np. osoby jąkające się, z mutyzmem wybiórczym) potrzebują zmiany profilu słuchowego pod względem lateralizacji. Jest to inaczej preferowanie odbioru dźwięków uchem lewym bądź prawym. Jeżeli osoba jest lewouszna, będzie tworzyć i odbierać wypowiedzi słowne w sposób bardziej emocjonalny, przeżywać je, analizować pod tym kątem. Jeżeli natomiast osoba jest prawouszna, to w jej sposobie komunikacji, emocje nie będą tak widoczne i dominujące. Wypowiedzi jakie tworzy są logiczne, treściwe, adekwatne, szybciej produkowane (krótszy czas zastanawiania się), a głos donośny i jasny (w przeciwieństwie do zbyt niskiego, cichego, drżącego lub za wysokiego i niepewnego). Poprzez zmianę lateralizacji usznej u dziecka sprawiamy, że odczuwane emocje i stres przestają dominować sfery komunikacji. Podobnie lewa półkula mózgu staje się bardziej aktywna. Ma to przełożenia na całokształt funkcjonowania takiej osoby.

Zmian lateralizacji usznej mogą dokonywać jedynie bardzo doświadczeni terapeuci Metody Tomatisa®.

W jaki sposób Metoda Tomatisa® poprawia funkcjonowanie poznawcze, emocjonalne i społeczne?

Metoda Tomatisa® usprawnia wszystkie wymienione poniżej funkcje i zdolności człowieka dzięki treningowi mechanizmu uwagi słuchowej aktywizującemu cały obszar kory przedczołowej:

• pamięć roboczą (umiejętność zapamiętywania bieżących danych – do 9 elementów, np. zapamiętywanie kilku informacji ze złożonego komunikatu słownego)

• uczenie się i zapamiętywanie

• koncentrację uwagi

• myślenie logiczne i przyczynowo-skutkowe

• umiejętności analityczno-syntetyczne

• decyzyjność (poprzez odwrócenie uwagi od skupiania na negatywnych emocjach)

• samodzielność (dzieci chętniej podejmują próby wykonywania czynności, ponieważ czują się pewniejsze siebie)

• tolerancyjność (np. nie denerwowanie się przy podejmowaniu wielokrotnych prób ćwiczeń)

• motywację do podjęcia aktywności, zainteresowanie otoczeniem (w odróżnieniu od apatyczności)

• planowanie i organizacja złożonych działań (np. u dzieci – ubrania się)

• przewidywanie konsekwencji swojego czynu i ocenę sytuacji (np. czy dana aktywność jest bezpieczna?)

• hamowanie wewnętrznych impulsów, szanowanie norm i zasad panujących w społeczeństwie (kontrolę zachowanie)

• wyczucie tego co wypada lub nie przystoi (takt)

• świadomość emocji (rozpoznawanie ich źródła, np. skąd się wzięła złość?)

• świadomość potrzeb (np. uczucia głodu, źródła bólu)

• homeostazę psychiczną, umiejętność opanowania i zachowania wewnętrznej stabilności w przypadku sytuacji stresujących, przykrych ale także silnie pozytywnych